Kerstpiramide: typische volkskunst uit het Ertsgebergte
Een kerstpiramide (Duits: Weihnachtspyramide)
is een kerstdecoratie die zijn wortels heeft in
het Ertsgebergte van Duitsland, maar populair geworden is
door het hele land.
De piramide zelf zijn niet beperkt tot de Kerst: in het
Ertsgebergte bestond er een gewoonte om rond de Sint-Jansboom
te dansen met guirlandes en bloemen met de zomer
zonnewende.
Kerstpiramides dienen tegenwoordig vooral een decoratief doel,
waarbij zowel kinderen als volwassenen opgevrolijkt worden met het
kerstgevoel.
Een stukje geschiedenis
D
e
oorsprong van de kerstpiramide dateert uit
de middeleeuwen.
Het was toen gebruikelijk om
in Zuid- en West-Europa
groenblijvende takken te verzamelen en in het huis op
te
hangen om somberheid af te weren in de
donkere en koude
wintermaanden.
In Noord- en Oost-Europa
werden traditioneel kaarsen
gebruikt om dit doel te bereiken. De kerstpiramide
zou uiteindelijk deze twee tradities verenigen en een
symbool worden van kerstvieringen.
De voorvader van de piramide was een constructie die
bekendstaat als een "Lichtergestelle" (letterlijk: ding waarop
lichten worden gezet) en was zeer populair in de 18e
eeuw. Het waren constructies gemaakt van vier palen,
versierd met groenblijvende takken, aan de bovenkant
samengebonden en verlicht met kaarsen. In de
grote steden verving de kerstboom langzaam
de Lichtergestelle, maar in de bergen zagen de mensen
niet een eenvoudige boom versierd met lichtjes maar in
plaats daarvan werden ze herinnerd
aan de kaapstanders, die gewoonlijk gebruikt werden in de mijnen van
het Ertsgebergte.
Aan de piramidevorm werd de draaiende beweging toegevoegd van
de kaapstander en de eerste kerstpiramides waren
geboren.
De naam "kerstpiramide" kwam tot stand toen
de Napoleontische
expeditie in Egypte aan het eind van de 18e eeuw van de piramides foto's meebracht naar Europa en uiteindelijk
ook naar het Ertsgebergte, waar het de mensen herinnerde aan de
kaapstanders in de mijnbouw en ook aan de
kerstconstructies.
Een belangrijke doorbraak in de populariteit van de kerstpiramide kwam rond 1830 met de ontdekking van kerosine. Eerder maakte men gebruik van relatief dure kaarsen of koolzaadolie. Toen de middelen voor het licht en de rotatie van de piramides veel goedkoper werd, verspreidde de traditie zich. Tegenwoordig kunnen dergelijke piramides gezien worden in tal van stijlen en maten door heel Duitsland, maar ook in vele delen van de Verenigde Staten én (gelukkig) ook steeds meer in Nederland en België.
Het uiterlijk van een kerstpiramide
D
e kerstpiramide is een soort carrousel met op verschillende niveaus een aantal
beeltenissen van christelijke motieven, zoals engelen of kribbe-scènes, en anderen met meer seculiere motieven
zoals bergbewoners, bossen en andere scènes uit het dagelijks leven
van de mensen in het Ertsgebergte. De draaiende beweging van de
piramides wordt traditioneel verkregen met behulp van kaarsen,
waarvan de stijgende warmte de propeller bovenin laat
draaien.
Kerstpiramides worden over het algemeen gemaakt van hout met vier- tot achtzijdige platformen met een lange stang in het midden die dient om het geheel van draaiende plateaus te dragen. In een glazen of keramische drager bevindt zich een aandrijfas waaraan ten minste een platform is bevestigd. De figuren die staan op de platforms staan, worden traditioneel gemaakt van hout.
Kerstpiramides kunnen verschillende vormen aannemen, van ingewikkeld gesneden miniatuurhuizen met schuine daken, tot grote structuren met vele niveaus die gewoon dienen als een display voor de gebeeldhouwde figuren. In veel steden in het Ertsgebergte zijn er grote kerstpiramides op het marktplein op de kerstmarkt of op andere plaatsen gerelateerd aan de kerstdrukte.
Door de warme lucht die van de brandende kaarsjes opstijgt, gaat de piramide draaien en geeft een prachtig lichtspel op het plafond.
Waanzinnig mooi
gedetailleerd
Hier een filmpje over
een grote kerstpiramide van 5 etages. Indrukwekkend.
